بررسی زنجیره ارزش خوشه صنعتی شالیکوبی(رشت)

زنجیره ارزش مجموعه ای از فعالیت هایی است که سبب می گردد تا در فرایند انجام کار، ارزش واقعی محصول و یا خدمت در فرایند تأمین، تولید و توزیع به شکل علمی تحلیل شود و با شناخت فرایندهایی که دارای بیشترین سهم در ارزش نهایی محصول هستند به چگونگی افزایش ارزش افزوده برای ذینفعان به خصوص مشتریان کمک نموده و بقای کسب و کار را در فضای رقابتی تضمین نماید. اما یکی از بخش های مهم که بررسی زنجیره ی ارزش در آن می تواند مزایای فراوانی به دنبال داشته باشد بخش کشاورزی است. از میان محصولات کشاورزی نیز، برنج دومین محصول استرات‍ژیک کشاورزی جهان پس از گندم محسوب می شود، چرا که این محصول به تنهایی غذای نیمی از جمعیت جهان را تأمین میکند. از نقطه نظر تجزیه و تحلیل، بررسی زنجیره ارزش خوشه صنعتی شالیکوبی بسیار مفید است زیرا از تمرکز صرف بر روی تولید محصول به سمت فعالیت های دیگر موجود در تأمین کالاها و خدمات جهت گیری نموده که می تواند شامل فعالیت های بازاریابی و توزیع نیز باشد. تمام این فعالیت ها در ایجاد ارزش افزوده سهیم هستند. بررسی زنجیره ارزش خوشه صنعتی شالیکوبی بر روی ماهیت ارتباط بین عاملان مختلف درگیر زنجیره و نقش آنها در تولید و توسعه متمرکز می شود. در پژوهش حاضر که تحقیقی میدانی است، پس از بررسی جامع ادبیات موضوع و همچنین مشاهده و مصاحبه های آزاد و هدایت شونده با کارشناسان و متخصصان امر، پنج عامل اصلی زنجیره ارزش خوشه صنعتی شالیکوبی شناسایی شدند که عبارتند از: کشاورزان، خرمنکوبی ها، شالیکوبی ها، عمده فروشان و خرده فروشان و واسطه ها. پس از آن در راستای بررسی عوامل تأثیرگذار بر کیفیت محصول نهایی برنج، با کمک کارشناسان و اساتید مربوطه 12 شاخص«مکانیزاسیون و تکنولوژی»، «دانش و تخصص»، «تجربه و سابقه کاری»، «حمایت های دولت»، «سرمایه(منابع مالی)»، «ارتباط با مراکز و موسسات ذیربط»، «انرژی مورد نیاز»، «تحصیلات»، «تعهد کاری»، «شرایط آب و هوایی»، «ارتباط عاملان با یکدیگر» و «نگهداری و انبارداری مناسب» که تقریباً در تمامی پنج عامل اصلی زنجیره مشترک بودند، شناسایی گشته و در قالب پرسشنامه شماره 1 بین 35 نفر از متخصصان توزیع گردید و از این میان به غیر از شاخص«تحصیلات»، 11 شاخص دیگر مورد تأیید قرار گرفتند. در نهایت نیز در قالب پرسشنامه شماره 2 که شامل جداول مقایسات زوجی شاخص ها و استفاده از داده های حاصل از آن به منظور رتبه بندی شاخص ها در روش ahp است، اولویت بندی شاخص های تأثیرگذار بر کیفیت محصول نهایی برنج انجام شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در بین عاملان اصلی زنجیره، کشاورزان و شالیکوبی ها و در بین شاخص ها نیز سرمایه، مکانیزاسیون، حمایت های دولت و دانش و تخصص بالاترین تأثیر را در کیفیت محصول نهایی برنج دارند.